Na een zomerstop van twee maanden komen de makers van Open Media Art bijeen voor de derde expertsessie. Dit keer is Dirk Vis naar Beeld en Geluid gekomen om zijn ervaring met de kunstenaars te delen en hen te coachen in hun creatieve proces. Ook Erik van Tuijn, specialist online presentaties bij Beeld en Geluid, schoof aan bij de sessie.
Afbeelding: OpenCulture.com
‘Je moet je eigen tools uitvinden’
Dirk Vis doceert Interactive Media Design aan de Koninklijke Academie voor Beeldende Kunsten in Den Haag. Daarnaast is hij ook redacteur en auteur van het literaire tijdschrift De Gids. Dirk vertelt dat hij bij het binnenlopen bij Beeld en Geluid meteen herinnerd werd aan zijn fascinatie voor archieven en bibliotheken, en vooral het ontwerp ervan en de tentoonspreiding van immense kennis, zoals die ook voorkomt in het verhaal De Bibliotheek van Babel van Jorge Luis Borges. Hij leest ons voor uit een artikel dat hij schreef voor De Gids, Het hiernamaals zit in het archief:
“op een bepaald punt – daar gaan ze van uit – zal de techniek zo ver gevorderd zijn dat mensen op basis van hun digitale archief lichaamloos kunnen voortleven”
Immense archieven zijn fascinerend, en de manier waarop ze tot stand komen evenmin. Als voorbeeld noemt hij FoundPhotos.net, waarbij foto’s onbedoeld publiekelijk worden gedeeld als nevenproduct bij peer-to-peer filesharing. “Ik hou van maskers, maar ik vind het nog leuker als ik ze kan zien.” Hij wijst de makers er ook op kritisch na te denken over de software en hardware die ze gebruiken, en hoe dat hun werk beïnvloed. “Je moet je eigen tools uitvinden”, drukt hij ze op het hart.
Tereza’s Memory Clouds
Het woord is aan Open Media Art maker Tereza Ruller, die aan ons en aan Dirk wat eerder werk laat zien, zoals de videoclip yllisparade.lol gemaakt voor de Singaporese electronica-artiest Yllis. De video bevat het 3D gezicht van Yllis dat opnieuw geanimeerd is, en een parade van bekende emoji’s. “De aubergine-emoji is hierna verbannen, dus die heb ik expres extra veel gebruikt,” vertelt Tereza.
Tereza laat hierna de mock-ups van haar integratietool, Select your memories / Memory Clouds zien. Ze vertelt aan Dirk dat ze het idee kreeg tijdens haar integratiecursus Nederlands. De plaatjes in het cursusboek waren onaantrekkelijk en kwamen volgens haar de integratie in de Nederlandse cultuur niet ten goede. Uitgangspunt is dat haar tool onderdeel wordt van de integratiecursus. “In de toekomst kunnen mensen gebruik maken van deze tool om meer te hechten aan de [Nederlandse] cultuur, en hoeven ze niet gemarteld te worden door het lelijke cursusboek.”
Dirk denkt dat het ook een tool kan worden voor Nederlanders om hun cultuur te laten zien aan anderen. “Ik ben hier 35 jaar en ik heb deze video’s nog nooit gezien.” Dirk gaat verder met Tereza en de groep in gesprek over de kwestie wanneer het werk geslaagd zou zijn. Zijn eigen suggestie: “Ze koppelt aan de persoonlijke herinnering van de persoon. Daarna presenteert ze het als collectieve herinnering van Nederlands-heid. Als men het gaat projecteren op hun eigen herinnering dan is het geslaagd, denk ik.”
De humoristische inslag van Tereza’s werk en benadering van het archief komt ook ter sprake. Wil ze met het uiteindelijke werk de draak steken met de Nederlandse cultuur? Moet ze ook onderwerpen als het Nederlands kolonialisme aan bod laten komen, bijvoorbeeld? De groep stelt dat de tool behulpzaam en plezant probeert te zijn en niet expliciet vragen stelt over ideologische kleur van de films, maar dat de tool wel als bijproduct die vragen kan oproepen.
Elki’s intuïtie
Elki laat ons zien hoe ze haar eigen archief bouwt op haar computer. Ze selecteert clips van archieffilms en slaat deze op. Inmiddels heeft ze haar eigen Open Media Art library. Ze haalt ook het geluid van de films weg, ze prefereert er naar te kijken zonder audio. Dirk vraagt haar waarom ze bepaalde clips wel bewaart en niet andere? “Dat selecteer ik op basis van intuitie en gevoel. Beelden die ik ontluisterend vind, vooral wanneer ze worden weggesneden uit hun originele context.” Elki selecteert de beelden en combineert ze daarna met materiaal op YouTube. De oprechtheid van de beelden, en het terugbrengen naar een natuurlijke staat lijkt hierbij haar uitgangspunt te zijn. Dirk heeft voor haar het boek Phantasmagoria (Warner, 2008) meegenomen, waarin onderzoek wordt gedaan naar afbeeldingen van bovennatuurlijke verschijnselen als zombies en engelen, hoe deze in de loop der tijd zijn veranderd en wat dit zegt over ons zelfbeeld. Elki vertelt dat ze zelf ook erg geïnspireerd is door het fotografieboek Voyeur (Feldman, 1994): een boek over onze consument gedreven maatschappij en is een persoonlijke scherpe selectie uit de hoeveelheid beelden die we via verschillende media naar ons toe geslingerd krijgen.
In haar studio print Elki screenshots van de videofragmenten en plakt ze op haar muur, en maakt op deze manier collages. Ze kent de clips inmiddels zo goed dat ze precies weet welke screenshots uit welk archieffilmpje afkomstig zijn.
Anna’s zonsondergang zonder beeld
Ter introductie vertelt Anna aan Dirk over haar eerdere werk: Greg Packer, The Most Quoted Man in the News en Postcards without a view. Anna is geïnteresseerd in visuele clichés, en wil nu kijken of ze iets met geluid kan doen terwijl ze aan deze clichés refereert. Dirk vraagt of ze gehoord heeft van I Swear I Saw This (Taussig, 2011), een notitieboek van een anthropoloog die bevraagt of het notitieboek, vol met aantekeningen, tekeningen en krantenknipsels, niet een betere manier van waarnemen is.
Anna vertelt over haar ervaring met savasana tijdens yoga waarbij haar gevraagd werd het beeld van een zonsondergang voor te stellen als een manier om te ‘gronden’. “Ik wil zelf graag een audioreeks van zonsondergangen maken,” zegt ze. Dirk noemt als voorbeeld Het geluid van twee zwarte gaten die met elkaar in botsing komen – een fenomeen dat niet op film vast te leggen is, maar wat alleen met geluid waargenomen kan worden. Het doet hem denken aan Anna’s plan om zonsondergangen vast te leggen. Hij vraagt haar wanneer het volgens haar mislukt is. “Wanneer het beeld nodig heeft,” antwoordt ze. “Het wordt een meditatieve zonsondergang, niet één snapshot van een zonsondergang, maar iets waar je geleidelijk aan in terecht komt. Het tempo gaat omlaag.”
Superposition’s nieuwe ingang tot het archief
Bram en Robin laten hun concept voor een tool die de camerapositie in archiefbeelden blootlegt zien. Dirk Vis vraagt zich af waar de tool precies gebruikt voor gaat worden, door wie en waarom? Robin legt uit, “Het is een kunstwerk an sich. Maar het is ook een tool waarbij het archief op een hele specifieke manier doorzocht kan worden. Je vindt archiefmateriaal op basis van de camerapositie. Het is een andere manier om content te vinden en selecteren.”
Dirk stelt dat de tool dan als doel heeft om nieuwe dingen te vinden in het archief. Robin knikt instemmend, en vult aan, “Vorige week zaten we in de zomerhitte buiten, en we zagen op Facebook de hittegolfvideo die Beeld en Geluid toen postte. Dat deed ons nadenken over een andere manier om video’s te vinden, om het te personaliseren. Stel nu dat je smartphone data kunt gebruiken om je zoekvraag te linken aan het weer of aan je geografische locatie.”
Comments are closed.