Op maandag 30 mei 2016 is het moment aangebroken voor de eerste expertsessie met de deelnemende makers van het Open Media Art project. Bij het Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid in Hilversum komt de groep bijeen. De sessie is bedoeld als coaching en ondersteuning bij het creatieve proces. De eerste expert: Farah Rahman, live video artiest en beeldonderzoeker. Hoe kijkt zij aan tegen het werk van onze kunstenaars? En welke tips kan ze hen meegeven?
Farah Rahman
Aan het begin van de sessie vertelt Farah over haar eigen werk, en focust ze voornamelijk op het audiovisuele remix project European Souvenirs, waar Farah vanaf mei 2012 met een groep andere mediakunstenaars live audiovisuele performances verzorgde. De centrale vraag hierbij: Hoe worden de grenzen van Europa in de media geportretteerd? Toen Farah met dit project begon had het thema ‘migratie naar Europa’ nog niet zo’n lading als dat het nu – met de huidige vluchtelingencrisis – wel heeft. Ze laat ons het volgende filmpje zien:
Iemand merkt op dat de kunstenaars tijdens deze performance tegenover elkaar staan. Farah geeft aan dat dit indicatief was voor het proces en de samenwerking: “We staan hier inderdaad tegenover elkaar. Bij de tweede performance werkten we veel meer samen als een groep. De rollen waren veel duidelijker. Dat was wel een teken van goede vooruitgang.” Voor het maken van de performance werden verschillende keywords kozen als uitgangspunt van welke geluiden en beelden er in de performance moesten zitten. Farah laat ons een lijst van keywords zien en vertelt dat uiteindelijk niet alles gebruikt is. “Het is goed om een lijstje te maken, maar ook om deze uiteindelijk weer los te laten.”
Voor haar beeldenselectie maakte ze gebruik van onder andere het archief van Open Beelden, het EYE Filmmuseum, het Nationaal Archief, en ook beelden van documentairemakers die mee wilden doen met het European Souvenirs project. “Heel vaak ben je overgeleverd aan wat het archief je geeft,” vertelt Farah. Van al die archieven maakte ze weer haar eigen selectie, en gebruikte vervolgens het programma MPEG StreamClip voor het bewerken van de video’s.
Van 2012 tot 2016 hebben er verschillende performances plaatsgevonden, waarbij de groep steeds beter begon samen te werken. Daarnaast probeerden ze door heel Europa locaties te vinden voor hun optredens waarbij de migratiekwestie het meest relevant was, bijvoorbeeld in een krakerspand in Barcelona waar veel bewoners net de grens van Europa waren overgekomen.
In gesprek met de makers
Het is nu de beurt aan de makers van Open Media Art om te presenteren waar zij mee bezig zijn. Bram Bogaerts verteld over het concept van Superposition, waarbij de camerapositie als search query voor het archief wordt gebruikt. Zo bestaan er veel panning shots, waarbij scènes van boven naar beneden of van links naar rechts in één vloeiende beweging gefilmd worden. Door het zoeken naar deze cameraposities en sorteren op dit soort shots wordt een alternatieve ingang naar het archief geboden. Ze hebben nog geen eindproduct in gedachten, maar mogelijk wordt het een tool waarbij de camerbeweging de search query is. Ook interessant is de vergelijking tussen shots van nu met dezelfde bewegingen en shots uit 1920.
Elki Boerdam onderzoekt in haar werk de relatie tussen het beeld en geluid van het archief. Ze beschouwt het archief als statisch en minder beweeglijk als de huidige online videocultuur. Ze wil gaan kijken wat de combinatie van het offline archief en de huidige online, genetwerkte archieven oplevert.
“Ik voelde me een beetje overspoeld met al het Open Beelden materiaal,” bekent ze. Ze gaat zich laten leiden door het materiaal, wat video’s selecteren vanuit haar interesse en daaruit fragmenten halen. Vervolgens gaat ze kijken wat er gebeurt als je archiefbeelden van dieren afbeeldt naast viral video’s van nu. Farah noemt in dit verband ook het video project “City of Saba”, waarbij een eeuwenoud gedicht wordt geciteerd naast moderne beelden van de stad Washington.
Tereza wil in haar concept landen vergelijken en integratie als thema hanteren – zij doorgaat momenteel zelf een integratiecursus in Nederland, en de afbeeldingen van Nederland in haar lesmateriaal zijn niet erg representatief voor haar beeld van Nederland. Zij denkt dat het archief als middel in kan worden gezet bij integratie. Beelden laten zien en mensen laten selecteren waar zij zich het meest thuis bij voelen. “Select your own Dutch history!”
Anna is gefascineerd door sound hunters, mensen die geluiden jagen en soms ook zelf door hun aanwezigheid een stempel op het geluid drukken. Via het Geluid van Nederland kwam ze terecht bij het profiel van uploader Klankbeeld (Marcel Maas), die op zijn pagina verklaart: “Naar mijn mening is het maken van geuidsopnames mooier dan het maken van foto’s.” Farah gaat door op de kracht van geluid, en het effect van donkere soundscapes – wanneer het compleet donker om je heen is en het geluid je beeld vormt. Een ander interessant fenomeen in deze context zijn zogenoemde foley artists, geluidsartiesten die alledaagse geluiden in de studio namaken met onverwachte instrumenten. Bij Beeld en Geluid zijn een aantal van deze praktijken gearchiveerd – mogelijk kan Anna afspreken met iemand die dit professioneel heeft gedaan.
Farah gaf de makers nog mee na te denken over de verschillende zintuigen. Vaak wordt met audiovisueel materiaal alleen gedacht aan het platte scherm dat we gewend zijn, maar het werk wordt intenser als het een gehele beleving is. Wat kan er gevoeld worden en wat ruik je?
Foto’s: Brigitte Jansen, CC-BY 2016
Comments are closed.